Τα δάση και οι φυσικές καταστροφές δεν είναι ευκαιριακά πεδία κερδοφορίας – arages.gr

Πηγή: Αριστερη Αγωνιστικη Ενωτικη Συσπειρωσηarages.gr

Πραγματική δασοπροστασία και ουσιαστική αποκατάσταση των καμένων περιοχών και των πληγέντων

Το φετινό καλοκαίρι θα μείνει στην ιστορία ως ακόμη μια περίοδος όπου η έννοια της “κανονικότητας” διαρρήχθηκε με τον πιο βίαιο τρόπο. Εν μέσω της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων οι καταστροφικές πυρκαγιές που εξαπλώθηκαν στη Βόρεια Εύβοια, στην Αττική, στην Πελοπόννησο και σε άλλες περιοχές έκαψαν συνολικά περίπου 1,2 εκατ. στρέμματα γης (περίπου το 1% της έκτασης της χώρας), αφήνοντας πίσω τους κατεστραμμένα δάση, καλλιέργειες και ολόκληρους οικισμούς. Οι εικόνες της εκκένωσης από θάλασσα των φλεγόμενων οικισμών στη Βόρεια Εύβοια μας άφησαν άναυδους από το μέγεθος της καταστροφής και της απελπισίας που προξένησε. Συνολικά πάνω από 1,200 κατοικίες υπέστησαν ολική καταστροφή σε δεκάδες οικισμούς, ενώ αχρηστεύτηκαν εκατοντάδες γεωργικές και κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις και άλλες επιχειρήσεις σε περιοχές πολύ μεγάλης έκτασης.

Παρότι η πολιτεία έχει κάνει την παραδοχή ότι η κλιματική κρίση θα αυξήσει τέτοια φαινόμενα και παρότι ήταν γνωστές από μέρες οι συνθήκες καύσωνα για τη περίοδο αυτή, εντούτοις το μέγεθος της καταστροφής κατέδειξε με τον πιο τραγικό τρόπο της απουσία οποιοδήποτε σοβαρού σχεδιασμού για το μετριασμό και την αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Το μόνο σχέδιο φάνηκε να ήταν οι προληπτικές εκκενώσεις αφήνοντας ολόκληρους οικισμούς στο έλεος των πυρκαγιών οι οποίες μάλιστα εκδηλώθηκαν τις πρώτες μέρες χωρίς ιδιαίτερα ισχυρούς ανέμους. Οι φωτιές αφέθηκαν να εξαπλωθούν επί μέρες λόγω έλλειψης σχεδίου και μέσων κατάσβεσης και περιορίστηκαν μόνο με τη βοήθεια των ευρωπαίων πυροσβεστών και αφού είχαν ισοπεδώσει τεράστιες εκτάσεις. Το γεγονός είναι ακόμα πιο τραγικό αν αναλογιστούμε το πόσο χυδαία εκμεταλλεύτηκε προεκλογικά η παρούσα κυβέρνηση την τραγωδία στο Μάτι και τις τεράστιες ευθύνες που είχε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς να πράξει το οτιδήποτε ουσιαστικό στο τομέα της δασοπροστασίας και δασοπυρόσβεσης.

Δυστυχώς, οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν ένα επαναλαμβανόμενο έγκλημα σε βάρος του περιβάλλοντος το οποίο πληρώνουμε και θα συνεχίσουμε να πληρώνουμε όλοι μας. Η εγκατάλειψη της δασοπροστασίας, ο περιορισμός των αναγκαίων δαπανών, οι ελλείψεις προσωπικού και μέσων, η ανεξέλεγκτη διευκόλυνση εκμετάλλευσης του φυσικού περιβάλλοντος από τους Επενδυτές, η κλιματική κρίση (που δε μπορεί να αποτελεί άλλοθι για τα πάντα) και η επικοινωνιακή και μόνο διαχείριση της Πολιτικής Προστασίας μεταβάλλουν διαρκώς επί τα χείρω την κατάσταση. Οι συνεχείς (και πρόσφατες) αλλαγές στη Νομοθεσία που διευκολύνουν επενδυτικές δραστηριότητες σε δάση, ακόμη και σε περιοχές Natura, οι τακτοποιήσεις αυθαιρεσιών δια των «οικιστικών πυκνώσεων», οι διαρκώς αναβαλλόμενοι δασικοί χάρτες και η εξαφάνιση του ελέγχου στις δραστηριότητες αυτές από το Δημόσιο σηματοδοτούν τη θεσμική υποτίμηση του Περιβάλλοντος στο όνομα της κερδοφορίας του κεφαλαίου.

Η επόμενη μέρα βρήκε τους κατοίκους των πυρόπληκτων περιοχών να προσπαθούν να συμμαζέψουν ξανά τις ζωές τους μέσα στα συντρίμμια της πυρκαγιάς. Το τεράστιο κύμα συμπαράστασης που εξαπλώθηκε σε όλη τη χώρα και συνεχίζεται με την παροχή ειδών ανάγκης και βοήθειας για την αποκατάσταση των ζημιών έδειξε τη δύναμη της αλληλεγγύης και έχει κάνει τους πυρόπληκτους να μη νιώθουν μόνοι προς το παρόν. Από την άλλη, η κυβέρνηση αντί να αναγνωρίσει τις τεράστιες ευθύνες της για την καταστροφή, έχει δείξει μια εικόνα ικανοποίησης καθώς ισχυρίζεται ότι θα μπορούσε να είναι και χειρότερα, εργαλειοποιώντας μάλιστα και το φαινόμενο της κλιματικής κρίσης για καλύψει τις ευθύνες της. Κυβερνητικά στελέχη αλληλοσυγχαίρονται προκλητικά, ενώ και η συγγνώμη του πρωθυπουργού ήταν μια υποκριτική κίνηση καθώς ούτε τα όποια λάθη έγιναν έχουν επισημανθεί ούτε έχει υπάρξει κάποια απομάκρυνση εμπλεκόμενου στελέχους έστω για λόγους ευθιξίας. Τα όποια μέτρα περιβαλλοντικής και κοινωνικής αποκατάστασης έχουν προταθεί περισσότερο παραπέμπουν σε εξυπηρετήσεις επιχειρηματικών συμφερόντων και αξιοποίηση της καταστροφής ως ευκαιρία για εύκολο κέρδος, παρά σε ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος και ανόρθωση των κοινωνιών που διερράγησαν.

Ενδεικτική είναι η ανακοίνωση για αναδάσωση 165.000 στρεμμάτων στη Β. Εύβοια με «νέες, κατάλληλες ποικιλίες», και με κόστος 224 εκατομμυρίων ευρώ (!), η οποία προτείνεται να γίνει και με τη μέθοδο της “αναδοχής δασών” από επιχειρήσεις, ανοίγοντας το δρόμο για την ιδιωτικοποίηση της περιβαλλοντικής πολιτικής. Όλα αυτά στον αντίποδα των προτάσεων όλων των δασικών επιστημόνων που τονίζουν ότι η φυσική αναγέννηση είναι η 1η επιλογή για την αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων. Η απόφαση για τεχνητή αναδάσωση λαμβάνεται από ειδικούς επιστήμονες κατόπιν αναλυτικών μελετών και μόνο σε περίπτωση που η φυσική αναγέννηση δεν κριθεί αποτελεσματική μετά από εύλογο χρονικό διάστημα 4-5 ετών και με βάση οικολογικές αρχές αποκατάστασης και όχι ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.

Εξίσου ενδεικτική της προχειρότητας είναι και η επείγουσα προκήρυξη της ένωσης δήμων Αττικής για την πλήρη αποψίλωση των καμένων εκτάσεων στη Βαρυμπόμπη με κόστος μάλιστα 170,000 ευρώ, αγνοώντας πλήρως τη τεράστια σημασία που έχει η προσεκτική διαχείριση της καμένης ύλης για την κατασκευή αντιπλημμυρικών-αντιδιαβρωτικών έργων και τη φυσική αναγέννηση των δασών. Είναι απαράδεκτο από την έως τώρα συζήτηση για την αποκατάσταση να απουσιάζουν οι υποστελεχωμένες Δασικές Υπηρεσίες, οι συλλογικοί φορείς των Δασολόγων και οι τοπικές κοινωνίες και να φαίνεται ότι συμμετέχουν εταιρείες παντελώς άσχετες με το αντικείμενο όπως η ΤΕΡΝΑ και η ΔΕΗ. Οι ανάγκες για επίδειξη βιασύνης για επικοινωνιακούς λόγους, για κατασπατάληση δημοσίων πόρων και για την προβολή επιχειρήσεων, αποδεικνύονται σημαντικότερες από την ουσιαστική περιβαλλοντική αποκατάσταση των καμένων περιοχών και επισείουν τον κίνδυνο για οριστική απώλεια των δασικών εκτάσεων.

Ανεπαρκή είναι και τα έως τώρα μέτρα στήριξης των πυρόπληκτων: όσοι είδαν τα σπίτια τους να καίγονται, αντί να αποζημιωθούν πλήρως, θα βρεθούν χρεωμένοι στις τράπεζες, από τις οποίες υποχρεούνται να δανειστούν μέρος της αποζημίωσης που δικαιούνται. Οι γεωργοί και κτηνοτρόφοι θα εισπράξουν προς το παρόν πενιχρές ενισχύσεις (ενδεικτικά 2.000 ευρώ για εκτάσεις ως 50 στρέμματα) και μετά καλούνται να αναμετρηθούν με τις γνωστές άδικες, γραφειοκρατικές και αναποτελεσματικές διαδικασίες του ΕΛΓΑ. Ενώ έχουν καταστραφεί ολοσχερώς μια σειρά από οικονομικές δραστηριότητες και ειδικά όσες ήταν άμεσα σχετιζόμενες με τα δάση όπως οι ρητινοκαλλιεργητές, υπάρχουν φόβοι για οριστική τουριστικοποίηση της περιοχής και οριστική παύση των περισσότερων γεωργικών  δραστηριοτήτων. Απαιτείται γενναία χρηματοδότηση με ανακατεύθυνση πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης για την κοινωνική αποκατάστασης της ζωής ειδικά στην Βόρεια Εύβοια.

Στη λογική της επικοινωνιακής σφαίρας κινείται επίσης μέχρι στιγμής και η όποια συζήτηση για την αλλαγή του αποτυχημένου μοντέλου δασοπροστασίας και δασοπυρόσβεσης. Παρότι έχει γίνει πλέον ευρέως αποδεκτό ότι το μοντέλο με βασική ευθύνη της δασοπυρόσβεσης στο Πυροσβεστικό Σώμα έχει αποτύχει, παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες που καταβάλλουν κάθε χρόνο οι λίγοι σε αριθμό πυροσβέστες, η συζήτηση θολώνεται γύρω γενικότητες για τη διαχείριση των φυσικών καταστροφών, για να μην αποδοθούν συγκεκριμένες ευθύνες. Επιπλέον, υποτιμάται το γεγονός της συστηματικής υποχρηματοδότησης από όλες τις κυβερνήσεις των Δασικών Υπηρεσιών για να εκτελέσουν τα αναγκαία εποχιακά έργα προληπτικής δασοπροστασίας από πυρκαγιές (χαρακτηριστικά δόθηκαν μόλις 1.7 εκατ. ευρώ από το 17 εκατ. που ζητούσαν οι υπηρεσίες). Την ίδια στιγμή ο ανεκδιήγητος Υπουργός ΠΡΟΠΟ Χρυσοχοΐδης, που η πρόσφατη αποπομπή του από την κυβέρνηση ουσιαστικά παραδεχόταν την αποτυχία της κυβέρνησης στη διαχείριση των πυρκαγιών, διακήρυττε τον Ιούνιο ότι με το εφετινό αποτυχημένο όπως αποδείχθηκε σχέδιο έχει συντελεστεί τομή στην αντιπυρική προστασία.

Για να μην θρηνήσουμε άλλες τέτοιες μαζικές καταστροφές του φυσικού πλούτου είναι αναγκαία η εφαρμογή ενός άλλους μοντέλου δασοπροστασίας με έμφαση στην πρόληψη και στην άμεση αντιμετώπιση των πυρκαγιών στα πρώτα στάδια εκδήλωσής τους με τη συμμετοχή και της τοπικής κοινωνίας. Το μοντέλο αυτό προϋποθέτει τη αναβάθμιση του ρόλου των Δασικών Υπηρεσιών και την πλήρη στελέχωσή τους με αποκατάσταση του προϋπολογισμού τους και τη συγκρότηση ενιαίου φορέα δασοπροστασίας για την πρόληψη και την επιτυχημένη καταστολή των πυρκαγιών. Η μεταφορά στο ΥΠΕΝ από τις ΑΔ των Δασικών Υπηρεσιών είναι μια πρώτη παραδοχή της προηγουμένως λάθος πολιτικής.

Μπροστά στον κίνδυνο να χαθούν οριστικά οι καμένες δασικές εκτάσεις και οι ζωές των κατοίκων που καταστράφηκαν να γίνουν ευκαιρίες για επιχειρηματικά κέρδη, η κοινωνία πρέπει να ορθώσει ανάστημα απέναντι σε όσους επιβουλεύονται το φυσικό τους πλούτο. Να μην επιτρέψουμε να γίνουν αντικείμενα ευκαιριακής κερδοφορίας οι καμένες εκτάσεις. Ήδη μια σειρά από κινήσεις και φορείς πολιτών απαιτούν την απόλυτη προστασία των καμένων περιοχών και την αποκατάσταση των τοπικών κοινωνιών. Καλούμε τη Διοίκηση του ΤΕΕ να συστρατευτεί με το κοινωνικό συμφέρον της πλήρους περιβαλλοντικής και κοινωνικής αποκατάστασης με τη συμμετοχή των επιστημονικών φορέων, των δημόσιων υπηρεσιών και της τοπικής κοινωνίας στον αντίποδα ιδιοτελών οικονομικών συμφερόντων. Απαιτούμε:

  • Ουσιαστική οικονομική στήριξη των πυρόπληκτων άμεση αποκατάσταση των ζημιών – Πλήρης χρηματοδότηση για καμένες κατοικίες και επιχειρήσεις – Γενναία ενίσχυση όλων των οικονομικών δραστηριοτήτων και ειδικά των άμεσα σχετιζόμενων με το δάσος – Μεταφορά αναγκαίων πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης
  • Άμεση κήρυξη ως αναδασωτέων των δασικών εκτάσεων που κάηκαν και απαγόρευση βόσκησης-Καμία σκέψη για αλλαγή χρήσεων στις καμένες εκτάσεις
  • Επείγουσα κατασκευή αντιπλημμυρικών-αντιδιαβρωτικών έργων στις καμένες περιοχές ενταγμένων στο ευρύτερο πλαίσιο αποκατάστασης των εκτάσεων με φυσική αναγέννηση
  • Εκπόνηση αναγκαίων μελετών από τις Δασικές Υπηρεσίες με τη συμμετοχή και των τοπικών κοινωνιών για τη φυσική αναγέννηση των δασικών εκτάσεων – Τοπικές ή εκτεταμένες αναδασώσεις μόνο σε περίπτωση που η φυσική αναγέννηση δεν κριθεί αποτελεσματική μετά από εύλογο χρονικό διάστημα
  • Καμία σκέψη για είσοδο ιδιωτών στα έργα ως φορείς εκπόνησης των μελετών και της διαδικασίας αποκατάστασης – Όχι στο θεσμό της “αναδοχής δασών” – Όχι στην ιδιωτικοποίηση της περιβαλλοντικής πολιτικής – Η αναδάσωση δεν είναι εργολαβία
  • Μεταφορά πόρων για τη δασοπροστασία και τη στελέχωση των δασικών υπηρεσιών από τους εξοπλισμούς και τα σώματα καταστολής και εξ ολοκλήρου των πόρων που προορίζονται για την πανεπιστημιακή αστυνομία – Στελέχωση με μέσα και προσωπικό όλων των εμπλεκόμενων Υπηρεσιών
  • Αλλαγή μοντέλου δασοπροστασίας με έμφαση στην πρόληψη με ουσιαστική αναβάθμιση του ρόλου των δασικών υπηρεσιών και συγκρότηση ενιαίου φορέα δασοπροστασίας – Σύσταση δασικού σώματος πρόληψης και άμεσης επέμβασης με τη συμμετοχή και εθελοντών πυροσβεστών ανά περιοχή – Συνεργασία του Πυροσβεστικού Σώματος με ευρωπαϊκές χώρες για μεταφορά τεχνογνωσίας για την καταστολή δασικών πυρκαγιών
  • Κατάργηση του νόμου Χατζηδάκη- Απόλυτη προστασίας της βιοποικιλότητας στις περιοχές Natura-Άρση της νομιμοποίησης των δασικών καταπατήσεων